Ekitaldiak 2025

Dokumentala: Septiembre del 75

2025.eko irailaren 25a,19:30tan.

Septiembre del 75

Asociación Republicana Irunesa "Nicolás Guerendiain"ek antolatutako emanaldia.

Xosé Humberto Baenak 24 urte zituen exekutatu zutenean. Bere patu tristea frankismoko azken fusilatua izatea izan zen, Lucio Rodríguez polizia armatuaren hilketa leporatuta. Azken unera arte errugabea zela esan zuen familiaren aurrean.

Gutun hunkigarri batzuetan, dokumentalean Alberto San Juan aktoreak ahotsa jartzen dielarik, bere azken egunak kontatu zituen, eta, amaiera hurbilaren aurrean, hau idatzi zuen: 'Nire heriotza izan dadila auzitegi militar batek agintzen duen azkena'.

Baenarekin batera, Ángel Otaegui, Ramón García, José Luis Sánchez Bravo eta Juan Paredes exekutatu zituzten 1975eko irailaren 27an. 'Septiembre del 75' dokumentalak irregulartasunez betetako prozesua erreproduzitzen du, kondenatuen aurkako frogarik eza, nazioarteko mobilizazioa Europa osoan protestak eginez, enbaxadak erretiratzera iritsiz, indultuak lortzeko presio gisa. Baina, fusilamenduen aurreko gauean Paulo VI.ak Francori egindako dei pertsonalak ere ezin izan zituen bost exekuzioak geldiarazi.

'Septiembre del 75'k prozesu hartan zigortutako beste pertsonen testigantzak ditu, zeinaren zigor nagusiak irailaren 26ko gauean kommutatu baitziren. Horiek defendatu zituzten abokatuek ere datu ikaragarriak ematen dituzte lan egin zuten baldintzei buruz, baita epaiketa osoaren arbitrariotasunari eta ilegaltasunari buruz ere.
Baina, mundua lotsarazi zuen prozesu baten kontakizunaz gain, dokumentalaren benetako arrazoia Xosé Humberto Baenaren familiaren borroka erakustea da, gurasoek hasi eta orain Flor arrebak jarraitzen duena, bere oroitzapena garbitu eta orduan izan ez zuen justizia aldarrikatzeko. Baenak, FRAPen militatzen zuenak, azkeneraino ukatu zuen inor hil izana, erruduntzat jo zuten frogarik gabe, arma hiltzailerik gabe, txosten balistikorik gabe eta lekukorik gabe. Aurkeztu zen argudio bakarra torturapean atxilotuari erauzitako erruduntasun-aitorpena izan zen.

Baena familiak, etsipenezko une haietan, orduko Juan Carlos Printzearengana jo zuen, eta hari gutun bat bidali zion, haren laguntza eskatuz. Errege-etxeko buruak laguntza-ohar batekin erantzun zuen. Orain, hogeita hamabost urte geroago, Flor Baenak borrokan jarraitzen du, nazioko edo nazioarteko instantziaren batek kasua berriro ireki dezan, bere anaiaren errugabetasuna frogatzera eta bere familiaren erreparazio morala lortzera irits dadin.

'Septiembre del 75' Adolfo Dufourrek zuzendu du, Valladolideko Zinemaren Nazioarteko Astean dokumental honengatik saritua izan zenak, eta aurkeztu den ekitaldi guztietan kritikarik onenak jaso ditu.